De Stichting Wireless Leiden heeft de ambitie om een eigen, snel, vrij en goedkoop draadloos netwerk op te zetten voor Leiden en omgeving. Er zijn andere steden waar soortgelijke initiatieven zijn genomen, zoals Seattle, San Francisco, Portland, New York City, maar wij pretenderen een unieke aanpak te hebben, die een grotere kans op succes biedt. Wij bouwen een lokaal netwerk, dat weliswaar technisch volkomen vergelijkbaar is met Internet, maar dat op zichzelf staat en zelfstandig functioneert. Snel en goedkoop en bij uitstek geschikt voor lokale communicatie en gezamenlijke Internet-toegang. Het unieke van onze aanpakking is in 2003 erkend met het toekennen van de Vosko Trofee voor netwerkpioniers.
De Stichting heeft géén winstoogmerk, wat naar onze mening essentieel is voor het slagen van het project en ook om de kosten laag te kunnen houden. Wij zetten geen hotspots op, maar draadloos met elkaar verbonden netwerkknooppunten ('nodes'). Deze knooppunten bieden huizen en kantoren in hun directe omgeving de mogelijkheid om verbinding met het netwerk te maken. Het zijn ook toegangspunten voor mobiele gebruikers en 'gasten' met bijvoorbeeld een laptop. Voor toegang tot Internet hoeft niet elk netwerkknoopppunt zelf een Internetaansluiting te hebben, maar is het in principe voldoende dat er ergens op het netwerk een poortje ('gateway') naar Internet staat. Er is nu een aantal van dat soort poortjes operationeel. Wie zelf zijn Internetverbinding wil delen kan dat ook doen. Via het netwerk kan dat niet alleen met de directe buren, maar ook met iemand die aan de andere kant van de stad woont.
Voor ons is belangrijk dat dit lokale netwerk laagdrempelig is en vrije toegang biedt ook om informatie of diensten aan te bieden of te experimenteren met nieuwe toepassingen.
Wat zijn de pijlers van het project? Enthousiasme, goede organisatie, lage kosten - onder andere door goedkope hardware, gebruik van open standaarden en open source ('vrije') software - en bovenal: een coöperatieve, non-profit en planmatige aanpak.
De kern van Wireless Leiden wordt gevormd door een groep van professionele vrijwilligers met ervaring en kennis in uiteenlopende gebieden als radiotechniek, netwerkplanning, innovatiemanagement en public relations. Als formele organisatievorm hebben wij de stichting gekozen, met name om slagvaardigheid te garanderen en een minimum aan bureaucratie te scheppen. Omdat we geen commerciële belangen hebben, kunnen we gemakkelijk samenwerken met commerciële en niet-commerciële partijen. Het stimuleren en faciliteren van commerciële activiteiten (van anderen, spin-offs) is wel één van onze doelstellingen.
De ervaringen die we opdoen en alle kennis die we ontwikkelen publiceren wij op onze wiki-website. Deze is voor iedereen toegankelijk, zodat anderen niet opnieuw het wiel hoeven uit te vinden. Serieuze enthousiastelingen in andere gemeenten kunnen dus zo aan de slag.
De kosten van een WiFi-netwerk kunnen onder andere zo laag zijn, omdat er geen licenties hoeven te worden gekocht: het is een 'vrij' medium. Het nadeel is, dat het signaal van de één ruis voor de ander is. Het gevaar is dat WiFi aan het eigen succes ten onder zal gaan. Een gecoördineerde aanpak is daarom gewenst. Maar er is nog een reden voor coördinatie: een samenhangend netwerk is voor alle gebruikers veel waardevoller dan een eigen draadloze oplossing. Neem het voorbeeld van een school met verschillende locaties: als die locaties wat verder uit elkaar liggen of als er geen directe zichtlijn is tussen de locaties dan is een directe draadloze verbinding gewoon onmogelijk. Maar via het Wireless Leiden netwerk kan het wel! Bovendien worden dan niet alleen die twee locaties verbonden, maar kunnen - indien gewenst - ook de leraren thuis of de ouders/leerlingen thuis verbinding maken met de school. En met de bibliotheken, musea etc. (een zogenaamde educatieve infrastructuur).
Onze aanpak is er op gericht om het voor elke geïnteresseerde aantrekkelijker te maken om mee te doen met het netwerk dan om op eigen houtje iets op te gaan zetten. Zowel wat betreft kosten als functionaliteit. We hebben een aanbod voor Leiden en doen een beroep op medewerking van bedrijven, universiteit, gemeente, organisaties en individuele burgers.
Ook uit het oogpunt van kosten is een
coöperatieve, non-profit aanpak aantrekkelijk: wij krijgen
kostenloos toegang tot strategische punten voor het plaatsen van de
netwerkknooppunten. Een commercieel bedrijf zou daar natuurlijk voor
moeten betalen. Zo blijven de investeringskosten beperkt tot de
zuivere apparatuurkosten en is
het mogelijk om het netwerk te
financieren door middel van sponsoring
Een non-profit aanpak is duurzamer: de WiFi-band is een gedeeld medium, niemand heeft er een alleen-recht op, samenwerking is noodzakelijk! Commerciële aanbieders zijn niet altijd gebaat bij onderlinge samenwerking, terwijl samenwerking met Wireless Leiden vrijwel altijd een win-win situatie oplevert.
Basis netwerkstructuur
Onze aanpak is er op gericht allereerst een basis-netwerkstructuur op te zetten, waardoor in de hele stad in principe verbinding gemaakt kan worden met het netwerk. Hiervoor hebben we een raster van 'ideale' knooppuntlocaties over de stad gelegd, gebaseerd op een interlinkafstand van ongeveer 800 meter. Concrete locaties worden voor een belangrijk deel bepaald door de mogelijkheden die gebruikers en deelnemende bedrijven en organisaties bieden.
Professionele gebruikers / content leveranciers
Tijdens de opbouwfase van het netwerk hebben we ons met name op professionele gebruikers gericht:
- bedrijven die een VPN (virtueel privé netwerk) willen opzetten met hun medewerkers thuis;
- scholen met meerdere locaties;
- bibliotheek met verschillende vestigingen en standplaatsen voor de bibliobus;
- zorgcentra (onderlinge communicatie, netwerk met bibliotheek en kerk, wijkfunctie).
Thuisgebruikers
Er is bij verschillende groepen grote belangstelling voor aansluiting thuis. Het gaat daarbij vaak om gratis, snel Internet. Veel kamerbewoners, buitenlandse studenten, asielzoekers hebben geen vaste telefoonlijn en zijn daarmee verstoken van Internet thuis. Ook de kosten van een kwalitatief goede verbinding vormen voor delen van de bevolking een belemmering. In de dorpen rond Leiden wordt vaak geen adsl geleverd (zoals in Benthuizen, Woubrugge, Hoogmade, Kaag).
Onderzoek en ontwikkeling
De draadloze netwerkomgeving van Wireless Leiden biedt een unieke mogelijkheid voor het ontwikkelen van nieuwe technieken en toepassingen. Wij werken daarom samen met een aantal onderwijs- en onderzoeksinstellingen: het Centre for Technology and Innovation Management (CeTIM), het Instituut voor Maatschappelijke Innovatie (IMI), de Leiden University School of Management (LUSM) en het Leiden Institute of Advanced Computer Science (LIACS) van de Universiteit Leiden. Zo is voor het beheer van het netwerk in samenwerking met het LIACS een geavanceerd netwerk- management-systeem opgezet.
Uitbreiding in de regio
In de omgeving van Leiden blijkt veel belangstelling te staan om aan te haken bij het Wireless Leiden initiatief. Niet in de laatste plaats omdat in deze kleinere gemeenten veelal geen snel Internet geleverd wordt. Wireless Leiden helpt met technologie en organisatie van projecten in de gemeente Jacobswoude, Benthuizen, Katwijk aan Zee , Kaag en Leiderdorp. In deze gemeenten zijn netwerkknooppunten opgezet die verbonden zijn met het netwerk van Wireless Leiden.